Nakon teksta koji ste čitali na našem portalu o uvođenju zakona u Francuskoj prema kojem svaka nova zgrada u komercijalnim zonama mora da bude delimično prekrivena zelenom površinom, povela se rasprava o tome da li su zeleni krovovi mogući i u Srbiji. Maja Kačar, koja se upravo bavi ovom oblašću, dala nam je odgovor na ovo pitanje.
Ozelenjavanje krovova je postalo veoma popularno u svetu poslednjih desetak godina. Popularnost ovoj vrsti pejzažne arhitekture su doprineli benefiti zelenih krovova:
1. Smanjenje temperature vazduha u letnjim mesecima;
2. Smanjenje količine gradske prašine i štetnog uticaja izduvnih gasova filtriranjem gasova i poboljšanjem okolnog vazduha;
3. Smanjenje količine ugljen dioksida
4. Zadržavanje određene količine padavinskih voda i vraćanje u vazduh putem transpiracije i evaporacije;
5. Prečišćavanje otpadnih voda;
6. Smanjenje utroška električne energije ili gasa potrebnog za grejanje i hlađenje prostorija…
Vlada je u nekim gradovima uvela zakon o obaveznoj instalaciji zelenih krovova ili krovnih vrtova na novo izgrađenim zgradama. Na primer u Torontu je 2009. donet zakon (Authority of Section 108 of the City of Toronto Act) da se obavezno instalira krovni vrt na svim stambenim (višim od 6 spratova), poslovnim i institucionalnim (bolnice, škole…) objektima.
Propisana površina za krovno ozelenjavanje se kreće u zavisnosti od upotrebljive kvadrature objekta od 20-60% krovne površine.
Instalacija “zelenog krova” ili krovnog vrta
Postoji više načina za ozelenjavanje krovova u zavisnosti da li se radi o površini koja će biti dostupna, korišćena (kao što su krovne terase, restorani…) ili površina koja će biti dostupna samo službi održavanja:
1. Tray system – gotov proizvod. To je sistem plastičnih gajbica (pravougaonih saksija 30x60cm od 10-20cm dubine) koje se slažu kao puzzle i po završetku imaju finalan izgled i ne zahtevaju period prilagođavanja. Ovaj system je ujedno i najjednostavniji za održavanje i zamenu;
Branksome Hall – Wellness and Athletic Centre, Toronto – u toku izvođenja
Branksome Hall – Wellness and Athletic Centre, Toronto – po završenoj instalaciji posle 2 nedelje
2. Zeleni tepisi koji se postavljaju u rolnama kao “tapisoni” i opkrajaju prema obliku površine i potrebno im je neko vreme da se naviknu na novu sredinu
Instalacija zelenog tepiha (Xeroflora)
St. Mary Medical Centre (Xeroflora)
3. Postavljanje sloja zemlje na većim površinama i instalacija sadnog materijala. Usled debljine sloja zemlje koja nije preko 30cm izbor sadnog materijala je limitiran na prizemne vrste kao sto su dekorativne trave, pokrivači tla i perene. Sadnom materijalu je potreban određeni vremenski period da se privikne.
Regen park Aquatic Centre, Toronto – po instalaciji
Regen park Aquatic Centre, Toronto – posle 6 meseci
4. Žardinjere sa sadnim materijalom koji može biti, za razliku od prva dva sistema gde se koriste perene, dekorativne trave i pokrivači tla, dekorativno šiblje i manje drveće.
Stambena zgrada – Krovni vrt u 319 Merton ulici u Torontu
Krovni vrt City Hall, Toronto
Krovni vrt – Mountain Equipment Building
Biljne vrste
Izbor sadnog materijala kod sistema gajbica ili tepiha veoma limitiran s obzirom da se radi o zelenim površinama u ekstremnim uslovima. Uglavnom se koriste vrste čuvarkuće (sedum spp.) kao i neke vrste dekorativnih trava i perena otporne na izloženost jakom vetru, suncu i sušnim uslovima.
Kombinacija nekoliko vrsta čuvarkuće (sedum spp)
Mogući problemi i održavanje
Održavanje zelenih krovova i krovnih vrtova, ukoliko su pravilno instalirani, uglavnom je minimalna. Problemi koji se mogu javiti su začepljenje drenažnog sistema, potencijalna oštećenja krovne konstrukcije, zaustavljen rast i razvoj biljaka.
Potencijalni problemi se mogu izbeći:
1. Pravilnim projektovanjem, izvođenjem i redovnom inspekcijom drenažnog sistema;
2. Instalacijom vodootpornog sloja (membrane) preko krovne konstrukcije;
3. Inspekcijom zdravstvenog stanja biljnog materijala (gljivična, bakterijska i entomološka oboljenja)
4. Korišćenje biljaka lokalnih proizvođača;
5. Eventualno zalivanje biljnog materijala u veoma dugim i sušnim periodima.
Potrebno je vršiti inspekcije 1-2 godišnje.
Usavršavanjem građevinskih materijala i izgradnjom visoko-kvalitetnih objekata trebalo bi da krovni vrtovi i “zeleni” krovovi postanu praksa u današnje vreme. Podizanjem i umnožavanjem zelenih površina u urbanim uslovima umnogome ćemo doprineti zaštiti čovekove sredine i umanjenju drastičnih klimatskih promena.
Ozelenjenjavanje krovova je mali korak napred u urbanom planiranju, ali veliki za očuvanje naše planete.
Autor: Maja Kačar
Diplomirala na Šumarskom fakultetu, Odsek za pejzažnu arhitekturu, 1991. godine. Do 1998. asistent profesoru Živku Mitroviću u kompaniji za uvođenje sistema kvaliteta YUPIC, a od 1997. zamenik rukovodioca odeljenja za održavanje drvoreda u JKP “Gradsko zelenilo”. Svoju karijeru od 1998. nastavlja u Torontu u kompaniji za projektovanje zelenih površina EDA Collaborative, radi na projektovanju i izgradnji zelenih površina u nekoliko dizajnerskih kompanija kao što su Alexander Budrevic and Associates, Forrec, Shollen and Company i YMSD. U septembru 2010. godine se pridružuje kompaniji PMA Landscape Architect kao pejzažni arhitekta gde je i trenutno zaposlena. Kao deo tima kompanije YMSD učestvovala je na 44. ISOCARP kongresu u Kini sa prezentacijom rada “Održivo rešenje za Gradski Park Ušće”. Projekat “Branksome Hall Athletic and wellness Centre” ušao je u uži izbor za “2015 Toronto Urban Design Award”.